[OPINIE] Rare commotie over intanken RDW kilometerstanden door Belastingdienst

Vorige week stond het ineens in allerlei media: Belastingdienst heeft een nieuwe databron voor het controleren van bijtellingontduikers. Deze bron staat bij RDW en wordt sinds 1 januari 2014 verzameld: kilometerstandenregistraties. In alle berichtgevingen was de strekking hetzelfde: verbazing bij iedereen dat dit kan gebeuren! waar is onze privacy?

In alle gevallen heb ik me beetje verbaasd over deze berichten. Zowel qua timing als qua inhoudelijkheid. In deze posting leg ik uit waarom.

Overgang NAP naar RDW per 1 januari 2014

Na jarenlange strijd van stichting NAP is per 1 januari 2014 hun ultieme droom uitgekomen. Het terugdraaien van de tellerstanden werd vanaf die datum strafbaar en tegelijkertijd ging de registratie van de tellerstanden over van NAP naar de overheidsinstelling RDW. Door middel van wetgeving werd extra registratiemomenten vastgelegd, waaronder bij elke reparatie van € 150 of meer (incl. BTW) dient een RDW erkenninghouder een tellerstand aan te leveren. Hier zit trouwens tegelijkertijd een klein manco, want bijvoorbeeld niet alle bandenwissel bedrijven en/of schadeherstelbedrijven zijn RDW erkend.

Al met al een goede stap in de goede richting om bedrijven tegen te gaan die niet zo netjes omgaan met het intact houden van kilometertellers.

Timing berichtgeving

Zoals gezegd buitelde allerlei nieuwsinstanties vorige week over elkaar heen om de mogelijke schande dat de Belastingdienst wederom een nieuwe bron had gevonden. Deze timing verbaasde mij nogal, weinig tot geen journalisten hebben zich verder verdiept in deze materie. Zij hadden dan kunnen ontdekken dat het nieuwsitem al veel eerder gemaakt had kunnen worden.

In oude NAP situatie gebruikte de Belastingdienst deze database in handen van de stichting NAP  voor controle van de 500km prive-rijden grens voor leaseauto’s. Al in 2012 constateerde het Gerechtshof dat Belastingdienst terecht gegevens uit deze databron als bewijs mocht gebruiken voor controle doeleinden. Waarschijnlijk beroepte de Belastingdienst zich op dezelfde gronden als aangetoond in de rechtszaak van SMS parking. Als administratieplichtige moest Stichting NAP wel meewerken met dit soort verzoeken. Kortom, het gebruiken van tellerstanden was in de oude NAP situatie al bekend. In zoverre geen nieuw nieuws.

Stel dat je dit nu zou hebben geweten, dan waren er nog genoeg andere momenten geweest om dit een-tweetje in te zien. Al in de aanloop van de wetgeving rondom de verzameling van tellerstanden hadden oplettende journalisten het linkje tussen RDW en Belastingdienst kunnen zien. Sterker nog, in een forumdiscussie over het belang van NAP in 2011 was toenmalig RDW-directeur vrij helder hierover:

Vraag 2: Waar gaat de overheid de kilometergegevens precies voor

gebruiken?

Hakkenberg:

“Nu al worden er veel gegevens aan de overheid verstrekt, dus er

gaat niet veel veranderen. De cijfers worden onder andere gebruikt door het

Centraal Bureau voor de Statistiek. Ook de Belastingdienst gebruikt de gegevens

om op jacht te gaan naar leaserijders die zich niet aan het maximale aantal

kilometers houden. Verder kunnen uitkeringstrekkers en zwartrijdende taxi

-chauffeurs worden gecontroleerd.”

Opvallender is de uitspraak van toenmalig voorzitter NAP Dik Dekker op dezelfde vraag:

Dekker:

“In principe wordt alles wat hiervoor is genoemd al gedaan. We zetten

ons bij NAP in voor fraudebestrijding, in welke vorm dan ook. Daarom leveren

we al jaren gegevens aan de Belastingdienst. Verschil is dat wij nu niet aan

bulklevering doen en dat gaat de RDW in de toekomst wél doen.”

Nut standen voor controle bijtellingen

In bijna alle nieuwsberichten werd snel het linkje gelegd tussen de registratie van tellerstanden en controle kilometeradministraties van mensen die stellen dat ze minder dan 500km prive per jaar rijden. Niemand vroeg zich echter af of deze tellerstandenregistratie daar een goede bron voor is.

Al in de tijd van NAP waren de standenoordelen van nieuwe voertuigen lastig. Deze voertuigen blijven namelijk geruimte tijd bij de eerste eigenaar (bij een overschrijving wordt een tellerstand geregistreerd). Daarnaast kregen deze nieuwe auto’s pas na 3 of 4 jaar de verplichte APK-keuring waar een tellerstand werd aangeleverd aan NAP door NAP-deelnemers. Laat nu net deze voertuigen veel als leaseauto’s ingezet worden.

Deze situatie is sinds de overgang naar RDW wel verbeterd, maar kan nog steeds geen compleet beeld geven. Door de 150 euro reparatie/onderhoud grens zal bij elke normale onderhoudsbeurt van een leaseauto een tellerstand worden aangeleverd (in 2011 was gemiddelde onderhoudsprijs voor leaseauto’s 593 EUR). Nu heb ik gezocht naar recente cijfers over aantal onderhoudsmomenten van leaseauto’s per jaar.

In Nederland kon ik niets specifieks vinden, maar in het jaarlijks gepubliceerde rapport van DAT uit Duitsland stond in 2014 editie een interessante grafiek:

De dalende trend in onderhoudsbeurten in Duitsland is ook te plotten op Nederland. Door langere onderhoudsintervallen en lagere kilometrages komt een auto minder vaak in de werkplaats. Geen nieuwe trend overigens. Uit recente CBS cijfers blijkt ook dat de gemiddeld gereden kilometrage voor auto’s op naam van bedrijven (ook wel te lezen als leaseauto’s) in 2013 op 20881 km per jaar terechtkwam.

Volgens een studie van RAI ligt het gemiddelde service interval van auto’s tegenwoordig op 23.000 voor zowel benzine als diesel:

De informatie uit deze studies combinerend kom je er op uit dat gemiddeld 1 tellerstand per leaseauto per kalenderjaar wordt verzameld. Niet echt veel om een goed oordeel te vellen of iemand wel of niet door de mand zou kunnen vallen qua kilometeradministratie. Deze tellerstanden zijn hoogstens nuttig ter onderbouwing/ondersteuning van andere resultaten van de zoekdrift van de belastinginspecteur

Correlatie kilometrage en kilometeradministratie privégebruik?

Nadenkend over deze conclusie vraag ik me hardop af of er een correlatie zal zijn tussen jaarlijkse kilometrage en aantal leaserijders die kilometeradministratie bijhouden. Gevoelsmatig zou ik niet verbaasd zijn als blijkt dat juist degene die zakelijk veel kilometers op de weg zitten (en daarmee wel meerdere keren per jaar onderhoudsbeurten nodig hebben) minder snel de 500km grens aanhouden. Ik laat me echter graag verrassen door een dataonderzoek van een journalist nav opvraging gegevens bij Belastingdienst.