120 jaar kentekens in Nederland – terugblik, vooruitblik en cadeautje

Vandaag 26 april 2018 is het precies 120 jaar geleden dat in Nederland het allereerste kenteken aan een gemotoriseerd voertuig zwaarder dan 150 kg werd uitgegeven. In deze posting duiken we in de historie en toekomst van kentekens in Nederland. Ter ere van dit jubileum zal Jasper Verweij komende week te luisteren zijn bij BNR Autoshow over dit onderwerp. Daarnaast heeft Kenteken.TV vanwege dit heuglijke feit een nieuwe online tool gelanceerd.

Allereerste kenteken en kentekenbewijs

Eind negentiende eeuw maakten Nederlanders druppelsgewijs kennis met nieuwe mechanisch voortbewogen apparaten. In 1899 werd zelfs een krantenartikel gewijd aan mogelijke benamingen voor die zelfbewegende apparaten. Suggesties als “toe-toe”,  “tuf-tuf”, “stinkkast” of “rammelkast” vond men te volkse benamingen. Er moest een meer Zondagsche naam worden verzonnen.

De eerste automobielen kwamen niet in de grote steden voor het eerst op de weg. Lange tijd werd gedacht dat notaris Backx uit Wieringerwaard in 1896 de eerste automobiel van Nederland had aangeschaft, maar volgens een ander krantenknipsel uit dezelfde tijd zou dhr. Jos Bogaers Swagemakers al in december 1895 de eerste Nederlandse bezitter van een automobiel zijn geworden.

Door de voorzichtige intrede van deze gemotoriseerde voertuigen was er behoefte aan enige regelgeving. De nieuwerwetse dingen gingen al snel sneller dan een politie-agent op een fiets, dus was er behoefte aan enige regels vergelijkbaar aan de rijnummers die aan fietsen werd gegeven.

Naast gemeentelijke of provinciale vergunningen zag de Nederlandse overheid noodzaak om op landelijk niveau afspraken te maken. Hiermee was Nederland het eerste land waarin op landelijk niveau een soort van kentekenregistratie werd georganiseerd. In Frankrijk (1893) en Duitsland (1896) waren al eerder soort van kentekens uitgegeven, maar dat was door regionale overheden.

Op dinsdag 26 april 1898 werd door de Minister van Rijkswaterstaat een rijvergunning inclusief rijksnummer 1 uitgegeven aan dhr. W.A. van Dam uit Groningen. Deze rijvergunning werd door een later zeer bekend wordende ambtenaar Lely ondertekend. Het origineel is nog te zien in het Louwman museum:

Het volgnummer moest zichtbaar op het voertuig gemonteerd worden. Op de enige bekende foto van het automobiel van W.A. van Dam is dit ook duidelijk zichtbaar:

Op de historische voortreffelijke site Conam staat een lijst van de eerste rijksnummers, bijbehorende voertuigtypes en hun eigenaren. Hieruit is ook op te maken dat niet enkel dhr. W.A. van Dam een op 26 april 1898 gedateerde rijvergunning kreeg.

Naast nummer 1 werd op die dag namelijk ook nummers 2 t/m 14 uitgegeven. Het waren 13 in totaal. Een snelle lezer zal dan constateren dat er ergens een rekenfout gemaakt moet zijn. Het rijnummer 11 werd echter niet uitgereikt. Destijds werd het cijfer 11 namelijk gezien als het gekkengetal. Rijnummer 11 is uiteindelijk wel uitgegeven, maar pas jaren later. Een slimme rijwielenhandelaar zonder bijgeloof kocht het nummer in 1902. Deze meneer speelt in de beginjaren van R.I., momenteel beter bekend als RAI Vereniging een belangrijke rol. Zijn naam was namelijk Leonard Lang. Met zijn aankoop van een laag rijksnummer had hij een vooruitziende blik, want tientallen jaren later betaalt men grof geld voor een laag kentekennummer in andere landen.

Van 1898 tot 2018

In 120 jaar kentekens in Nederland heeft het systeem van kentekening een aantal evoluties doorgemaakt. Op de digitale tijdlijn van de kentekenhistorie van Nederland wordt dit visueel gemaakt. Paar highlights uit deze periode zijn de volgende mijlpalen:

• 1905 – Omwisseling van rijvergunningen en rijksnummer naar uitgifte van provinciaal uitgegeven kentekens
• 1951 – Omwisseling van provinciale kentekens naar kentekens uitgegeven door net opgericht Rijksdienst voor het Wegverkeer
• 1975 – 1978 – Introductie van de gele kentekenplaat als alternatief voor pruisisch blauwe kentekenplaten
• 2000 – Introductie van herziende gele kentekenplaat met daarop EU sterren en NL

Toekomst van kentekens in Nederland

Als we praten over de geschiedenis van kentekens, kunnen we het natuurlijk ook niet nalaten om te praten over de toekomst van kentekens op voertuigen.

Nieuwe sideode in 2019

Op de korte termijn verwacht ik geen grote veranderingen op dit gebied. Het eerste wat zal gebeuren is de introductie van volgende lettercombinatie ook wel sidecode 10 genaamd voor personenauto’s in 2019. Dan zal het huidige formaat van 2 letters – 3 cijfers – 1 letter worden verlaten en begonnen worden met 1 letter – 3 cijfers – 2 letters. In de aanloop van dit switchmoment zal de pers weer zoeken naar mogelijke marktverstorende maar nooit bewezen koperstaking van mensen die geen oude kentekenformaat meer willen hebben en wachten op nieuwe. Dit is elke keer bij wijziging van lettercombinatie een terugkerend fenomeen.

IJdelheidskentekens?

Een ander fenomeen over de toekomst van kentekenplaten is de discussie of wel of niet gepersonaliseerde kentekens in Nederland moeten gaan introduceren. Ook hierover is al veel gesproken, maar er zijn weinig tot geen tekenen dat dit op korte termijn geïntroduceerd zal worden.

Wijzigingen GAIK kentekenplaten

Een wijziging die mogelijkerwijs over 2-3 jaar zal komen, is de introductie van RFID chips in kentekenplaten. Dit zou met name nuttig kunnen zijn voor tegengaan van kentekenplaatdiefstal, een crimineel feit die nog steeds veelvuldig voorkomt. Het beschikken over een op afstand uitleesbare chip zou echter nog meer voordelen moeten opleveren, blijkt uit een via WOB verzoek achterhaalde scan van Bestuurlijk dossier Gebruik van valse kentekenplaten:

In 2005 – 2006 werd door RDW en TNO al gesproken over de mogelijke introductie van Elektronische Voertuig Identificatie systeem. In 2011 werd de optie van digitale kenteken wederom door RDW in haar jaarverslag als mogelijke toekomstvisie aangegeven, maar pas in 2016 is een proef gehouden door 3 private partijen waarbij systematiek met passieve RFID-chips werd getest in een reallife testomgeving. De overheid keek hierbij over de schouders van de organisatoren mee.

Deze proef is echter zonder veel openbare tamtam afgelopen. Volgens de overleveringen waren er nog een paar technische uitdagingen om het geheel foolproof te maken.

Ik verwacht echter dat in de komende periode meer duidelijkheid zal komen of dit pad van digitalisering nu echt zal worden toegepast op de Nederlandse kentekenplaten. De mogelijke proeven voor geautomatiseerde tolheffing zijn wellicht daarvoor een mooie aanleiding, alhoewel een RFID-chip achter de voorruit hiervoor ook af

Echt digitale kentekenplaat

Een nieuwe ontwikkeling is de introductie van eInk technologien in kentekenplaten. Zo heeft het bedrijf ReviverAuto het product rPlate geïntroduceerd. Met rPlate is het mogelijk om op afstand de letters en cijfers op een kentekenplaat te wijzigen, bijvoorbeeld teksten als “gestolen”, “tijdelijk kenteken”. Vooralsnog worden dit soort type kentekens als proef gemonteerd in Californië. De angst is echter dat hackers of adverteerbedrijven dit soort digitale uithangborden gaan kapen.

In een soortgelijke proef zal Dubai onder de noemer “Tag 2 connect” gaan houden. Ook hier

Verjaardagcadeautje! Online 3D kentekenplaatmaker van Kenteken.TV

Ook Kenteken.TV doet een digitaal duitje in de zak ten aanzien van kentekenplaten. Al langer biedt Kenteken.TV diverse mogelijkheden aan om (2D) kentekenplaten te maken. Al langer zat ik echter te broeden om een extremere versie van de

Ter ere van 120 jaar kentekens in Nederland heeft Kenteken.TV een nieuwe online tool ontwikkeld: 3D Kentekenplaatmaker.

In deze video zie je een demo van het maken van een digitale 3D kentekenplaat en hoe je deze kan roteren/draaien met je muis of door middel van touchbewegingen. Tevens wordt zowel de normale geperste kentekenplaat getoond als de luxe kentekenplaat met plastic letters.

De tool is ontwikkeld op basis van ThreeJs javascript library. De digitaal genereerde kentekenplaat bestaat feitelijk uit allemaal losse elementen die op basis van de techniek WebGL via je grafische processor van je computer, smartphone of tablet wordt gegenereerd. De losse elementen zijn:

• Gele kentekenplaat
• Zwarte omlijsting
• Blauwe vlak aan linkerkant
• 12 EU sterren
• NL tekst
• Kentekenletters en -cijfers

Voor de juiste weergave bestaat de tool ook uit belichting en materialen.

Het digitaal namaken van de luxe kentekenplaatletters ging nog redelijk eenvoudig:

Lastiger was het namaken van de geperste letters die voorzien worden van een zwarte folie laag. Uiteindelijk is dit door een trucje wel gerealiseerd. Helemaal tevreden ben ik nog niet, maar het begin is er: