In Nederland worden kentekens aan een voertuig gekoppeld en niet aan een persoon. In landen waar de koppeling van kenteken aan personen wel bestaat, is er vaak ook een vorm van gepersonaliseerde kentekens mogelijk. Onze zuiderburen hebben in 2014 ook deze mogelijkheid voor Belgische automobilisten geïntroduceerd. Anno 2024 rijden er ruim 45.000 voertuigen rond met een gepersonaliseerd kenteken. Dat zou de Belgische overheid tientallen miljoenen hebben opgeleverd. Genoeg reden voor kamerlid Heutink om namens PVV een motie in te dienen voor een onderzoek hiernaar. En ook genoeg reden om dit onderwerp nogmaals te behandelen op deze blog.
Motie van Heutink over onderzoek naar gepersonaliseerd kenteken
Tijdens het bespreken van Begroting Infrastructuur en Waterstaat 2024 op donderdag 25 januari nam kamerlid Heutink (PVV) bij de algemene beraadslagingen het woord. Hierbij diende hij twee moties in. Twee moties die niet in ieder geval niet elkaars verlengde liggen:
De eerste motie gaat over een hip fenomeen dat je in veel landen om ons heen ziet, namelijk een gepersonaliseerd kenteken. Dat is toch een beetje het hebbedingetje van deze tijd. Ons idee is: ga nou eens onderzoeken of we daarvan ook een vorm in Nederland kunnen aanbieden. Daarnaast heb ik een motie over het salaris van de top van NS en ProRail.
Kamerlid Heutink (PVV) dd 25 januari 2024
De motie over gepersonaliseerde kentekens werd mede ingediend door drie andere kamerleden namens BBB, NSC en VVD. En heeft daarmee conform uitslag van tweedekamerverkiezing 2023 een kamermeerderheid. De inhoud van de motie over gepersonaliseerde kentekens is als volgt geformuleerd:
De Kamer,
gehoord de beraadslaging,
constaterende dat er in België ruim 45.000 gepersonaliseerde kentekens zijn aangevraagd sinds de introductie ervan in 2014;
overwegende dat het hebben van een gepersonaliseerd kenteken wellicht ook voor veel Nederlanders interessant kan zijn;
van mening dat dit de eigen verdiencapaciteit van het ministerie kan vergroten waardoor op termijn lastenverlichting voor alle automobilisten tot de mogelijkheden behoort;
verzoekt de regering te onderzoeken of een gepersonaliseerd kenteken ingevoerd kan worden;
verzoekt de regering bij dat onderzoek niet alleen te kijken naar een gepersonaliseerd kenteken dat gekoppeld is aan een persoon maar ook aan een voertuig;
verzoekt de regering tevens de Kamer voor het zomerreces te voorzien van de resultaten en de bijbehorende kosten-batenanalyse,
en gaat over tot de orde van de dag.
Motie Heutink nr. 29 (36410-XII)
De motie bevat een aantal essentiële zaken waarop de Minister onderzoek moet plegen. Naar eigen woorden zijn dit de onderzoeksvragen:
- Kan een gepersonaliseerd kenteken ingevoerd worden in Nederland?
- Kan onderzoek worden gedaan of een gepersonaliseerd kenteken interessant kan zijn?
- Wordt met invoering verdiencapaciteit van Ministerie vergroot waardoor lastenverlichting voor alle automobilisten tot de mogelijkheden behoort?
- Kan bij het onderzoek worden gekeken naar een koppeling tussen kenteken en persoon?
- Kan bij het onderzoek worden gekeken naar een koppeling tussen kenteken en voertuig?
- Kan er een kosten-batenanalyse worden gemaakt?
En kan dit onderzoek voor het zomerreces worden uitgevoerd en resultaten met de Kamer gedeeld worden.
Kamervragen niet nieuw over gepersonaliseerd kenteken
Het is niet de allereerste keer dat in de Tweede Kamer vragen zijn gesteld over dit onderwerp. En overigens ook niet nieuw op deze blog dat het onderwerp de revue passeert. In 2014 werd door toenmalig kamerlid Visser (VVD) ook al vragen aan de Minister hierover gesteld. Mevrouw Visser gebruikte daarbij ook de term ijdelheidskenteken als alternatief voor gepersonaliseerd kenteken, feitelijk een directe vertaling van de term in het Engels voor dit soort platen, namelijk vanity plates. Minister Schultz was er destijds als de kippen bij om de vraag van haar partijgenoot al direct dezelfde dag de kop in te drukken.
Naar aanleiding van de vraag van Barbara Visser in ons parlement is er een uitgebreide analyse rondom het onderwerp gepersonaliseerd kenteken verschenen op deze blog. Met de nieuwe motie in de Kamer is er echter genoeg aanleiding om het net opnieuw op te halen en de voor- en nadelen en open vraagstukken te schetsen van de implementatie van zo’n systeem
Drie voordelen van implementatie van ijdelheidskenteken
De voorstanders van gepersonaliseerde kentekens hebben een aantal argumenten waarom de invoering van zo’n systeem voordelig is. Het zou invulling geven aan een grote behoefte bij deel van de automobilisten en het levert de overheid gewoon geld op.
Extra opbrengsten voor overheid
In België hebben ze al tientallen jaren een kentekenregistratiesysteem waarbij het kenteken gekoppeld is aan een persoon, en niet aan een voertuig. Bij verkoop van je oude voertuig en ingebruikname van een nieuw voertuig kan je kenteken meeverhuizen.
Het was daarom niet helemaal verrassend dat in 2014 gepersonaliseerde kentekens werden geïntroduceerd. Voor 1.000 euro kan je je eigen kenteken aanvragen. Niet alle mogelijke combinaties zijn daarbij mogelijk, er zijn diverse beperkingen en instructies voordat je bedachte kenteken ook werkelijkheid wordt.
Volgens cijfers uit 2021 rijden er ongeveer 46.000 voertuigen met gepersonaliseerde nummerplaten rond in Belgie. In 2022 zijn er volgens hetzelfde artikel nog bijna 6.500 platen bijgekomen, oftewel totaal is al meer dan 52.500. Bij de start van deze regeling in 2014 was de aanschafprijs 1.000 euro. Een paar jaar vroeg de Belgische overheid zelfs 2.000 euro, maar de prijs is laatste jaren weer verlaagd naar het oorspronkelijke bedrag. Schijnbaar past de overheid geen inflatiecorrectie toe.
Hiermee heeft de Belgische overheid minimaal 52,5 miljoen euro binnengekregen voor deze regeling. Natuurlijk kost de administratie en instandhouding jaarlijks geld, maar netto resultaat zal vermoedelijk positief zijn.
En dat is precies wat de Nederlandse voorstanders als hoofdargument inbrengen. En dat is ook te zien in de nieuwste motie.
Tijd is er rijp voor
Met een draai naar rechts in het Nederlandse parlement is de tijd rijper voor voorstellen die het individu centraal stellen. Het bezitten en rijden van je stalen ros is daarbij voor veel mensen statusverhogend. Dit vervoersmiddel voorzien van je unieke eigen signatuur in de vorm van een gepersonaliseerd kenteken is voor vele mensen de kers op de taart.
Het past ook in de trend van groeiende individualisering van de maatschappij.
Lost probleem waardevermindering door duplicaatcodes op
Afgelopen jaren kwam er een interessante andere insteek voor de promotie van gepersonaliseerde kentekens. Momenteel krijg je bij het verliezen van een kentekenplaat een nieuwe plaat. Deze nieuwe platen zijn voorzien van een zogenaamde duplicaatcode. Kenteken.tv zocht eerder al uit dat 4.5% van alle Nederlandse voertuigen een duplicaatcode heeft.
Deze duplicaatcode wordt door menig persoon verafschuwd. Volgens deze groep mensen doet het kleine cijfers boven een koppelteken op je kentekenplaat afbreuk aan het totaalplaatje. Een afbreuk die zelfs waardeverminderend zou kunnen zijn.
Het invoeren van een gepersonaliseerd kenteken zou dit mogelijkerwijs in één klap oplossen. Voor degene die zeker geen duplicaatcode zichtbaar wilt hebben, is de maximale waardevermindering het bedrag dat de aanschaf van een Nederlands gepersonaliseerd kenteken zou gaan kosten. Hiermee zou dit specifieke probleem opgelost zijn, betoogde Frank Bolsenbroek van Bolsenbroek & partners al eerder.
Drie nadelen van implementatie van gepersonaliseerd kenteken
Naast voordelen zijn er ook bezwaren om gepersonaliseerde kentekens vooral niet in te voeren en alles hetzelfde te houden.
Technisch uitdagend
In Nederland kennen we sinds 1951 een systematiek waarbij kentekens worden uitgegeven gekoppeld aan het voertuig. Normaliter blijft het kenteken verbonden aan het voertuig gedurende gehele levensduur in Nederland.
Op deze systematiek zijn een paar uitzonderingen, die ook letterlijk buiten de actieve kentekenregistratie bij RDW gehouden worden. Deze uitzonderingen zijn namelijk vergelijkbaar met het systeem in Belgie. Zo krijgen de auto’s van het koninklijk huis een kenteken beginnend met AA. Deze kentekens zijn in beheer bij de Koninklijk stallen en verhuizen mee naar nieuwe voertuigen.
Ook kentekens voor diplomaten worden uitgegeven aan een persoon. Zodra deze persoon een andere auto gaat rijden, wordt het kenteken ontkoppeld aan oude voertuig en meeverhuisd naar nieuwe auto. Militaire kentekens (zoals kentekens beginnend met DM) kennen ook een soortgelijke systematiek. Deze kentekens worden echter niet op persoonsniveau uitgegeven, maar de kentekencombinaties worden wel hergebruikt.
De koppeling van kentekens aan voertuigen heeft de Nederlandse overheid, maar zeker ook het Nederlandse bedrijfsleven veel gemak opgeleverd. Talloze informatiesystemen gebruiken deze gegevens en het maakt het relatief gemakkelijk om allerlei gegevens eraan vast te koppelen. Zo gebruikt menig autobedrijf zogenaamde voertuig management systemen waarmee ze in een handomdraai een online advertentie kunnen samenstellen die ze naar allerlei internetportalen zoals AutoTrack, AutoScout of Marktplaats doorsturen. In bijna alle gevallen starten deze systemen met ingave van een kenteken waarmee zo’n advertentie direct wordt verrijkt met voertuiggegevens. Dit scheelt veel manueel invoerwerk en daarmee tijd.
De invoering van een gepersonaliseerd kenteken op voertuigniveau in plaats van een oorspronkelijke kenteken zou dit soort systemen danig verstoren. Ook bijvoorbeeld iets simpels als “is ingevoerd kenteken qua opbouw een logische Nederlandse kentekencombinatie?” zal niet meer 1-2-3 werken als er gepersonaliseerde kentekens worden ingevoerd.
Een mogelijke denkrichting die de technische problematiek flink zou verminderen, is het invoeren van een gepersonaliseerd kenteken als een alias voor het echte kenteken. Bij deze implementatie zou elk voertuig altijd een normaal kenteken krijgen. Via een digitale portaal zou een burger of bedrijf echter een gepersonaliseerd kenteken kunnen aanvragen die als alternatief voor het echte kenteken gebruikt kan worden.
Het echte kenteken en alias-kenteken zou dan allebei opvraagbaar moeten zijn voor in ieder geval opsporingsdiensten. Dat is immers de belangrijkste reden waarom we nog steeds kentekens op voertuigen moeten monteren: ter identificatie van het voertuig.
Verkeerde prioriteiten
In de commentaren op de bekendmaking van de motie zie je flink aantal mensen die enthousiast zijn. Aan andere kant van het spectrum zijn er echter ook mensen die deze motie in de lijst van prioriteiten voor Nederland vele malen lager zouden zetten.
Discriminerend
De aanschaf van een auto is voor veel mensen een grote uitgave. Een gepersonaliseerd kenteken voor bijvoorbeeld 1.000 euro is voor veel personen echter financieel onbereikbaar. Daarmee is de plaat discriminerend. Dat kan van de huidige uitgifte van kentekens in ieder geval niet gezegd worden.
Daardoor zie je in de commentaren op het nieuws over de motie ook diverse negatieve reacties. Een mooi alternatieve suggestie voor de term ijdelheidskenteken werd op X gesuggereerd door gebruiker Gerrie Elfrink:
Op een andere manier kunnen gepersonaliseerde kentekens ook discriminerend werken, of op zijn minst aanstootgevend. Er zijn namelijk mensen die in zo’n plaat een verborgen boodschap willen verstoppen. Soms zijn deze boodschappen onbedoeld grappig voor anderstaligen, zoals de veelvuldig gedeeld Duits kenteken met korte versie van mannelijk of vrouwelijk geslachtsdeel in het Nederlands.
Er zijn echter ook aanvragers die met hun kenteken een bepaalde politieke overtuiging willen overbrengen. En dat gaat verder dan een kenteken met de naam van een politieke partij zoals recent bij uitgifte van BBB kentekens gebeurde. Daaropvolgend kwam Geert Wilders ook in de lucht met een suggestie voor een gepersonaliseerd kenteken:
In een eerdere analyse van verboden gepersonaliseerde kentekencombinaties in Californië bleek namelijk dat er veel creatieve aanvragers zijn. En dat de handhaving van deze combinaties kan zich ontwikkelen tot een aardige overheidstaak. En de vraag is of je dat allemaal moet willen.
Een mooi voorbeeld is overigens te zien in de kentekenplaat die je ook in de gedeelde tweets hierboven ziet. Op de Amerikaanse BMW staat als kenteken LUVTOFU. Deze kentekenplaat was in de staat Maine aangevraagd door Peter Starostecki, een veganist. Hij houdt namelijk van tofu als eten. Je kan dit kenteken echter ook op een andere manier lezen. Een tekst die op een Amerikaanse televisie weggepiept zou worden. En dat vonden de overheidsdienaars in de staat dus te vulgair. Ze besloten daarom het kenteken terug te roepen.
Mijn visie hierover
“Wanneer krijgen we persoonlijke platen in Nederland?” is een veelgevraagde vraag als ik ergens wordt uitgenodigd om over Nederlandse kentekens te praten. En de vervolgvraag daarop of ik zo’n plaat zelf heel graag zou willen hebben erbij.
Ikzelf ben geen groot voorstander van gepersonaliseerde kenteken. De geschetste nadelen zijn mijn inziens te fors om de voordelen te kunnen compenseren.
Bovendien moet de daadwerkelijke opbrengst nog maar blijken. RDW is in Nederland een zogenaamde Zelfbesturend Orgaan. Zij dienen kostenneutraal te opereren. Als de organisatie inkomsten uit gepersonaliseerde platen zou verkrijgen, dan zouden kosten van andere diensten van RDW omlaag moeten gaan.
Motorrijtuigenbelasting (aka wegenbelasting) of BPM worden echter door een andere overheidsdienst geïnd. Het is dus maar de vraag of lange termijn doel van de indieners van de motie, namelijk lastenverlichting voor alle automobilisten, bereikt kan worden.
Een andere reden waarom ik geen voorstander ben, is meer van filosofische aard. In het Nederlandse kentekensysteem wordt een kenteken door een computer gegenereerd volgens een bepaalde systematiek. Zo’n reeks cijfers en letters is in eerste instantie willekeurig en onpersoonlijk, maar menig bezitter van een voertuig krijgt een emotionele binding met zo’n kenteken als toegangsdeur naar herinneringen van mobiele vrijheid. Dat idee wil ik graag koesteren.
Mocht uit onderzoek echter blijken dat we gepersonaliseerde kentekens wel gaan krijgen, dan zal ik de eerste zijn die tig computers zal gaan klaar zetten. Ik zal dan een hele reeks bijzondere kentekencombinaties claimen en begin een handeltje daarin. Zou een mooie manier zijn om deze kentekenhobby site naar next level te brengen.
Mocht de overheid bij het onderzoek expertise willen inroepen vanuit de markt, dan bied ik me bij deze aan om van gedachten te wisselen.